Instrukcje do formatu MARC21:
Literatura podstawowa:
Kody i rodzajniki:
Pełna lista kodów krajów oraz kodów języków:
Wydawnictwa ciągłe:
Rekord hasła wzorcowego:
Polskie normy: http://bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/nfs/normalizacja/polskie-normy
PN-ISO 9:2000 Transliteracja znaków cyrylickich na znaki łacińskie. Języki słowiańskie i niesłowiańskie: http://bg.p.lodz.pl/dokumenty/cyrylica1.pdf
Likwidacja pola 440 w rekordzie bibliograficznym: http://www.msib.pl/biblioteki/bp/Warszawa/obslugasieci/Documents/zalacznik2.rtf
Zmiany w Języku Haseł Przedmiotowych BN:http://www.bn.org.pl/download/document/1301997835.pdf
- informacje o zmianie etykiet pól z 150 na 155 w rekordach wzorcowych i z 650 na 655 w rekordach bibliograficznych oraz zmianie wartości drugiego wskaźnika w polach grupy 6XX w rek. bibliograficznym: „9” na „4”
Język Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej: poradnik: http://fabryka-jezyka.bn.org.pl/?p=1255
Więcej o JHP BN: http://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/jhp-bn/
JHP BN dla początkujących: http://ultra.ap.krakow.pl/~wmkolasa/UKD/jhp/index.html
Słownik JHP KABA: http://www.nukat.edu.pl/nukat/pl/kaba.phtml?sm=5&poz=3&id=92
Słownik terminów medycznych (oparty na MeSH): http://slownik.mesh.pl/
Użytkownik formatu MARC21 posługuje się pojęciami: etykieta pola (rekordu), wskaźniki oraz kody podpól.
Kodem podpola jest znak, który stanowi połączenie separatora i identyfikator pola. W systemie SOWA2/MARC21 funkcję separatora podpola pełni znak „^” (tzw. daszek), wywoływany poprzez naciśnięcie na klawiaturze komputera kombinacji klawiszy [Shift+6] oraz wybranie z wyświetlonej listy menu właściwego identyfikatora. Kod podpola jest wówczas interpretowany w systemie za pomocą czerwonej litery alfabetu. Niektóre podręczniki stosują formy oznaczeń kodu podpola w postaci znaków $, @, #.
Etykieta pola stanowi ciąg trzyznakowych cyfr, np. 020, 100, 245, 600 itd. Pola dzielą się na stałej długości (np. pola kontrolne) oraz zmiennej długości (przeważająca większość). Istnieje również podział na pola i podpola powtarzalne, oznaczane w podręcznikach do nauki formatu MARC21 jako P, np. 041 - Język dokumentu (P); a także pola i podpola niepowtarzalne oznaczane symbolem NP, np. 250 - Strefa wydania (NP).
System SOWA2/MARC21 kontroluje powtarzalność wypełnianych pól oraz podpól, zapobiegając niewłaściwemu opracowaniu pola lub podpola. Opracowanie haseł wiąże się z wywołaniem właściwego podpola. W przypadku wpisania danych na początku pola z pominięciem podpola, system zasygnalizuje błąd poprzez pojawienie się komunikatu w prawym, górnym rogu ekranu, np. Źle wypełnione pole 245.
System SOWA2/MARC21 oferuje możliwość wprowadzania danych bibliograficznych do katalogu w oparciu o stosowne formularze przewidziane dla danego typu rekordów. Opracowanie katalogu komputerowego w systemie może odbywać się zatem poprzez tworzenie rekordów bibliograficznych, np. dla książki, a także sporządzanie rekordów autorytatywnych (hasła wzorcowe).
Ze względu na specyfikę danych bibliograficznych, wyróżnić można następujące rodzaje rekordów (formularze):
- rekord opisu bibliograficznego wraz z polem zasobu
- rekord wzorcowy hasła formalnego
- rekord wzorcowy hasła rzeczowego
- rekord wzorcowy schematu bibliografii (opcjonalnie)
Formularz opisu bibliograficznego dla formatu MARC21 składa się z dwóch zakładek (stron):
- formatki opisu bibliograficznego,
- formatki opisu zasobu (egzemplarza).
Formatka opisu bibliograficznego zawiera pola związane z rejestracją różnych typów dokumentów (książek, czasopism, dokumentów: elektronicznych, dźwiękowych, filmowych, kartograficznych, druków muzycznych, artykułów z czasopism itd.). Rozpoczęcie katalogowania zbiorów odbywa się poprzez zalogowanie się użytkownika w systemie, wybranie funkcji Dodaj a następnie opis katalogowy książki. Na tym etapie skorzystać można z gotowego formularza opis bibliograficznego książki, zaproponowanego przez system poprzez wywołanie grupy najczęściej występujących pól lub pojedyncze dodawanie poszczególnych pól w formacie MARC21.
Widok karty katalogowej:
Widok zestawu pół i podpól w formacie MARC21:
Formatka opisu zasobu (egzemplarza) zawiera adaptację formatu MARC21, przyjętą przez producenta oprogramowania, do reprezentowania informacji inwentarzowych (pole zasobu). W tym celu wykorzystano pole lokalne o etykiecie 949, które tworzy zespół następujących podpól:
Opracowanie rekordów wzorcowych w systemie SOWA/MARC21 odbywa się poprzez tworzenie nowego rodzaju rekordów (numery rozpoczynające się literą "C" i "A").
Przy opracowaniu pola zawierającego np. brzmienie nazwy osoby, należy posłużyć się formą używaną w NUKAT, BN, lub w przypadku nie znalezienia żądanego hasła, dowolnym innym źródłem encyklopedycznym.
Jakakolwiek zmiana hasła głównego rekordu wzorcowego jest propagowana przez system do wszystkich pól haseł kontrolowanych w opisie bibliograficznym z którym powiązany jest rekord wzorcowy.
Ze względu na zastosowany relacyjny model bazy danych w systemie, przed zapisem każdy rekord jest weryfikowany poprzez sprawdzenie zgodności pól z rekordami wzorcowymi.
Aby stworzyć nowy rekord wzorcowy hasła formalnego lub rzeczowego, należy uruchomić moduł katalogowania systemu SOWA2/MARC21, a następnie po zalogowaniu się w programie, wybrać z menu głównego Rekord -> Dodaj -> Rekord wzorcowy hasła formalnego / Rekord wzorcowy hasła rzeczowego. Po uruchomieniu się formatki opisu hasła formalnego lub rzeczowego z wypełnionymi polami LDR, 010, 008, 040, powinno wybrać się funkcję Dodaj, a następnie wedle uznania Pojedyncze pole lub Grupę pól.
Rekord wzorcowy hasła formalnego – nazwa osobowa
Rekord wzorcowy hasła formalnego – nazwa osobowa
Rekord wzorcowy hasła rzeczowego - hasło przedmiotowe pospolite [JHP BN]